۱۰ اشتباه رایج نصب فن‌کوئل که باعث افت کارایی می‌شود
فن‌کویل یکی از پرکاربردترین تجهیزات تهویه مطبوع در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری است. اما نکته‌ای که معمولاً در پروژه‌های اجرایی نادیده گرفته می‌شود، این است که ۸۰ درصد مشکلات عملکرد
فن‌کویل‌ها نه به کیفیت دستگاه، بلکه به اشتباهات نصب برمی‌گردد.
اشتباهات کوچک در جانمایی، لوله‌کشی، شیب‌بندی، برق‌کشی یا حتی تنظیمات اولیه می‌توانند راندمان دستگاه را تا ۴۰ درصد کاهش دهند و صدای
فن‌کویل را چند برابر کنند.
در این مقاله، به شکل دقیق بررسی می‌کنیم که کدام خطاها در نصب فن‌کویل باعث افت سرمایش و گرمایش، افزایش مصرف انرژی، صدای زیاد و کاهش عمر کمپرسور
چیلر می‌شوند. این مقاله به‌عنوان یک چک‌لیست حرفه‌ای برای مهندسان، تکنسین‌ها و مدیران پروژه بسیار کاربردی است.
۱. انتخاب نادرست ظرفیت فن‌کویل (Oversizing و Undersizing)
بزرگ‌ترین خطا قبل از نصب، انتخاب ظرفیت اشتباه است.
✅ مشکلات Oversizing (بزرگ انتخاب کردن ظرفیت):
افزایش رطوبت داخل فضا
خاموش و روشن شدن‌های متوالی
صدای زیاد فن
مصرف انرژی بالا
✅ مشکلات Undersizing (کوچک انتخاب کردن ظرفیت):
ناتوانی در تامین دمای مطلوب
فشار مضاعف روی چیلر/بویلر
افزایش استهلاک موتور فن
✅ راه‌حل مهندسی:
استفاده از محاسبات Load Calculation (Manual J / ASHRAE)
توجه به ارتفاع سقف، ضریب نفوذ، تراکم جمعیت
محاسبه دقیق CFM بر اساس نوع کاربری فضا
۲. نصب فن‌کویل بدون در نظر گرفتن هوای برگشت کافی (Return Air Problem)
بسیاری از نصاب‌ها فن‌کویل را در فضایی نصب می‌کنند که گردش هوای برگشت محدود است.
✅ پیامدها:
کاهش شدید راندمان سرمایش و گرمایش
افزایش صدای ساکشن فن
گرم شدن موتور فن
ورود بو یا گرد و غبار به فضا
✅ اصول صحیح:
هوای برگشت حداقل ۲۵٪ بیشتر از هوای رفت باشد
مسیر برگشت باید فاقد انسداد و بسیار کوتاه باشد
در فن‌کویل سقفی توکار، استفاده از grille مناسب ضروری است
۳. شیب‌بندی اشتباه لوله درین (مشکل نشت آب و کپک)
یکی از شایع‌ترین مشکلات پروژه‌ها.
❌ خطاهای رایج:
شیب کمتر از ۱٪
مسیرهای طولانی بدون دریچه بازدید
استفاده از زانوهای اضافی
وصل کردن چند دستگاه به یک خروجی ضعیف
✅ استاندارد:
حداقل شیب ۱٪ تا ۲٪
مسیر مستقیم با کمترین خم
استفاده از تله بخار (P-Trap) در فن‌کویل کانالی
۴. استفاده از لوله‌کشی نامناسب و Air Trap داخل مسیر مبرد/آب
در چیلد واتر سیستم‌ها، وجود هوا در لوله‌ها یک معضل جدی است.
✅ اثرات وجود هوا در مدار:
کاهش انتقال حرارت
ایجاد سروصدا داخل کویل
خوردگی و زنگ‌زدگی
کاهش راندمان کلی سیستم
✅ راه‌حل:
نصب صحیح Air Vent یا هواگیر خودکار
حذف نقاط گیر هوا با اصلاح مسیر لوله‌کشی
تست کامل هواگیری قبل از تحویل پروژه
۵. نصب فن‌کویل بدون لرزه‌گیر و بالانس نبودن فن
فن‌کویل دستگاهی مکانیکی است و لرزش طبیعی دارد.
❌ مشکلات لرزش:
انتقال ارتعاش به سازه
صدای زیاد داخل اتاق
شل شدن پیچ‌های بدنه
خرابی تکیه‌گاه‌ها
✅ راه‌حل:
استفاده از لرزه‌گیر پلی‌یورتان استاندارد
تراز کردن دستگاه با تراز لیزری
بررسی بالانس فن قبل از بسته شدن دستگاه
۶. افت فشار آب بیش از حد به علت انتخاب نادرست پمپ یا سایز لوله‌ها
یکی از دلایل کاهش گرمایش در زمستان، همین اشتباه است.
❌ خطاهای اجرایی:
استفاده از لوله ½ اینچ برای مسیرهای طولانی
استفاده از زانوهای زیاد و اتصالات نامناسب
عدم محاسبه هد پمپ
✅ توصیه مهندسی:
قطر لوله‌ها باید بر اساس محاسبات هد، دبی و افت فشار تعیین شود
فشار ورودی به فن‌کویل طبق توصیه سازنده تنظیم شود
از نوار تفلون زیاد استفاده نشود (باعث گرفتگی و افت فشار می‌شود)
۷. اتصال برق غیر استاندارد و رعایت نکردن فلودیاگرام سیم‌کشی
بسیاری از مشکلات ترموستات و دورهای فن ناشی از سیم‌کشی اشتباه است.
❌ پیامدها:
کار نکردن دورهای فن
روشن نشدن برقی گرم‌کن‌ها در مدل‌های الکتریکی
شوک الکتریکی و خطرات ایمنی
✅ استاندارد:
استفاده از کابل ۱.۵ یا ۲.۵ استاندارد
اتصال دقیق طبق نقشه سازنده
فیوز مجزا برای هر فن‌کویل یا هر خط
۸. نصب فن‌کویل در فضای تنگ بدون فضای سرویس (Service Access)
هر دستگاه باید به‌راحتی سرویس و فیلتر آن تعویض شود.
❌ اشتباهات:
قرار دادن دستگاه داخل سقف کاذب بسیار تنگ
عدم دسترسی به مسیر درین
جاگذاری فیلتر در نقطه غیرقابل دسترس
✅ استاندارد:
فضای دسترسی حداقل ۳۰ سانتی‌متر از هر طرف
دریچه سرویس حداقل ۵۰×۵۰ سانتی‌متر
در فن‌کویل کاستی، فضای خروج پانل باید آزاد باشد
۹. عدم توجه به عایقکاری لوله‌های رفت و برگشت
در مناطق مرطوب، عایقکاری بد باعث چکیدن آب از سقف می‌شود.
❌ خطاهای رایج:
استفاده از عایق نازک ۶ میلی
چسب‌کاری ناقص در درزها
عایقکاری نکردن اتصالات
✅ استاندارد:
استفاده از عایق ۹ تا ۱۳ میلی‌متر
چسب مخصوص ماستیک یا چسب عایق
عایقکاری کامل دور کلکتورها و زانوها
۱۰. نبود تست کامل راه‌اندازی (Commissioning)
بسیاری از پروژه‌ها بدون تست واقعی تحویل داده می‌شوند.
✅ تست‌هایی که حتماً باید انجام شود:
اندازه‌گیری CFM خروجی
تست فشار آب ورودی و دبی
تست نشتی درین
تست اتصالات ترموستات و دورهای فن
اندازه‌گیری دمای خروجی کویل در حرکت‌های مختلف فن
✅ نتیجه تست:
ثبت در فرم تحویل
تحویل به ناظر پروژه
بررسی عملکرد دستگاه در بار واقعی
جمع‌بندی
اگر فن‌کویل به‌درستی طراحی و نصب شود، می‌تواند:
تا ۲۰ درصد مصرف انرژی را کاهش دهد
۱۰ سال بیشتر عمر کند
صدای دستگاه تا ۳۰ درصد کمتر شود
بار چیلر و بویلر را بهینه کند
اما اگر اشتباهات بالا رخ دهد، حتی بهترین فن‌کویل‌ها هم راندمان مطلوب نخواهند داشت.
امید واریم با مطالعه این مقاله بتوانید انتخاب درست و صحیح داشته و بهترین بهره وری را از
فن کویل داشته باشید.
تحویل سریع
ضمانت اصل بودن کالا
هفت روز هفته و 24 ساعته
