چیلرها از جمله تجهیزات سرمایشی حیاتی در ساختمان‌ها، مراکز تجاری، بیمارستان‌ها و صنایع محسوب می‌شوند. اگر چیلر به‌درستی نگهداری نشود، نه‌تنها مصرف انرژی آن افزایش پیدا می‌کند، بلکه احتمال خرابی‌های سنگین و توقف عملکرد نیز بیشتر خواهد شد. به همین دلیل، اجرای یک برنامه نگهداری منظم و حرفه‌ای برای چیلر ضروری است.

در این مقاله، یک چک‌لیست کامل و حرفه‌ای برای نگهداری دوره‌ای چیلر ارائه می‌دهیم، به‌طوری‌که تکنسین‌ها و حتی کاربران فنی ساختمان بتوانند از آن بهره‌برداری کنند.

 

چرا نگهداری چیلر اهمیت دارد؟

چیلر در مرکز سیستم سرمایش قرار دارد. اگر درست کار نکند، تمام فن‌کویل‌ها، داکت اسپلیت‌ها یا هواسازهای متصل، توانایی تولید سرمای مطلوب را از دست می‌دهند. برخی از دلایل اهمیت نگهداری منظم چیلر:

تقسیم‌بندی برنامه نگهداری چیلر

نگهداری چیلرها معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

بازرسی روزانه و هفتگی

سرویس ماهانه و فصلی

بازبینی سالانه (یا نیم‌سالی) تخصصی

در ادامه هر بخش را به‌صورت دقیق بررسی می‌کنیم.

 

۱. چک‌لیست روزانه و هفتگی چیلر

این اقدامات باید توسط تکنسین تاسیسات ساختمان یا مسئول بهره‌برداری انجام شود:

 

✅ بررسی پارامترهای عملکرد دستگاه

بررسی فشار ورودی و خروجی گاز

بررسی دمای آب ورودی و خروجی چیلر

اطمینان از روشن بودن تمام کمپرسورها

مشاهده و ثبت صدای غیرعادی در دستگاه

 

✅ کنترل سیستم برق

بررسی کلیدهای فرمان

بررسی تابلو برق چیلر (چک کردن آمپر و ولتاژ)

اطمینان از عدم وجود بوی سوختگی یا حرارت بالا در تابلو

 

✅ کنترل سیستم آب و پمپ‌ها

مشاهده نشت در اتصالات، فلنج‌ها یا شیرآلات

کنترل عملکرد صحیح پمپ‌های سیرکولاتور

بررسی فشار آب برگشتی و مقدار دبی

 

۲. چک‌لیست ماهانه و فصلی چیلر

در این مرحله، اقدامات فنی‌تر و عمیق‌تری توسط تکنسین مجرب یا شرکت خدماتی انجام می‌شود.

 

✅ سرویس کندانسور چیلر (آبی یا هوایی)

در چیلرهای آبی:

شست‌وشوی پوسته و لوله‌های کندانسور (descaling)

کنترل رسوبات احتمالی

 

در چیلرهای هوایی:

تمیز کردن کویل‌ها با فشار هوا یا شست‌وشوی ملایم

بررسی فن‌ها و عملکرد آن‌ها

 

✅ بررسی وضعیت روغن کمپرسور

مشاهده رنگ و ویسکوزیته روغن

کنترل سطح روغن در گیج مخصوص

در صورت نیاز، تعویض روغن یا افزودن آن

 

✅ کنترل گاز مبرد

بررسی فشار عملکرد کمپرسور

تشخیص نشتی گاز با ابزار مخصوص (sniffer یا کف صابون)

شارژ گاز در صورت کاهش محسوس فشار

 

✅ بررسی لرزش و صدا

محکم بودن پیچ‌ها و اتصالات بدنه و کمپرسورها

بررسی لرزش ناهمگون و صدای غیرعادی

 

✅ کنترل تجهیزات جانبی

بررسی عملکرد سنسورها (دما، فشار)

بررسی تایمر، شیر انبساط، بورد فرمان، ترموستات‌ها

 

۳. اقدامات تخصصی نیم‌سالی یا سالانه چیلر

در این مرحله، شرکت سرویس تخصصی یا نمایندگی چیلر باید وارد عمل شود و اقدامات پیشرفته‌تری را انجام دهد:

 

✅ آنالیز گاز مبرد و کیفیت آن

بررسی وجود آلودگی یا رطوبت در مدار مبرد

در صورت نیاز، بازیابی و تصفیه یا تعویض گاز

 

✅ تست ایمنی مدار برق

بررسی کامل رله‌ها، کنتاکتورها، سیم‌کشی داخلی

بررسی نشتی جریان و نوسانات احتمالی

 

✅ کالیبراسیون تجهیزات کنترلی

تنظیم مجدد سنسورهای دما و فشار

کالیبره‌کردن PLC یا ترموستات مرکزی

 

✅ بررسی انسداد احتمالی در مبدل‌ها

استفاده از مواد شیمیایی مناسب برای رسوب‌زدایی

بررسی افت فشار ورودی و خروجی مبدل

 

علائم هشداردهنده نیاز به سرویس چیلر

حتی اگر زمان سرویس نرسیده باشد، برخی نشانه‌ها ممکن است فوراً سرویس را ضروری کنند:

افزایش مصرف برق

صدای ناهنجار از کمپرسور

کاهش محسوس سرمای تولیدی

نشتی روغن یا گاز از بدنه

خاموش و روشن شدن مداوم سیستم

افزایش دمای آب برگشتی

✅ تفاوت نکات نگهداری در انواع چیلر

🔹 چیلر تراکمی هواخنک

نیاز به تمیز کردن مداوم کویل‌ها با هوای فشرده یا واترجت

کنترل دقیق عملکرد فن‌های هوایی (به‌خصوص در تابستان)

کنترل ارتعاشات در کمپرسورهای اسکرال یا اسکرو

 

🔹 چیلر تراکمی آب‌خنک

سرویس مداوم برج خنک‌کننده

رسوب‌زدایی ادواری کندانسور آبی با محلول‌های اسیدی یا اسیدی-خنثی

بررسی وضعیت لوله‌های مبدل از لحاظ خوردگی یا سوراخ‌شدگی

 

🔹 چیلر جذبی

چک‌کردن دوره‌ای غلظت لیتیوم بروماید

اطمینان از خلا کامل در مدار (vacuum check)

بررسی نشتی از شیشه‌های دید (sight glass)

کنترل عملکرد مبدل حرارتی، ژنراتور و ابزوربر

 

چک لیست نگهداری در تابستان

در فصل اوج مصرف، برخی نکات به‌ویژه مهم هستند:

تست آمپرگیری کمپرسور و مقایسه با مقدار نامی

اطمینان از پاک بودن فیلترهای آب و هوا

بررسی عملکرد چیلر هنگام بار کامل (Full Load)

تست قطع و وصل ترموستات یا کنترلر مرکزی

 

چک لیست نگهداری در زمستان (زمان خاموشی)

حتی اگر چیلر خاموش است، نگهداری نباید متوقف شود:

تخلیه کامل آب از مدار لوله‌ها جهت جلوگیری از یخ‌زدگی

قطع برق اصلی و ایمن‌سازی تابلو

بررسی عدم نشتی در اتصالات و شیرآلات

روغن‌کاری موتورهای standby و فن‌ها جهت حفظ روانکاری

 

توصیه‌هایی برای ثبت و مستندسازی سرویس‌ها

یکی از اشتباهات رایج در نگهداری چیلرها، عدم ثبت دقیق اطلاعات است. راهکارهای پیشنهادی:

استفاده از دفترچه سرویس چیلر برای ثبت تاریخ، پارامترها و اقدامات

تهیه عکس از قطعات تعویض‌شده یا موارد غیرعادی

ثبت داده‌ها در فایل اکسل یا نرم‌افزار نگهداری برای تحلیل روند عملکرد

 

نکات نهایی و حرفه‌ای

از نصب ضربه‌گیرهای لرزشی برای پایه‌های کمپرسور و بدنه استفاده کنید.

اگر چیلر در فضای باز نصب شده، حتماً از سایبان یا پوشش UV مقاوم استفاده شود.

بررسی بای‌پس حرارتی در صورت نصب سیستم‌های کمکی یا هیبریدی (مثل بویلر یا هیت‌پمپ)

در چیلرهای اینورتر، تنظیمات VFD باید سالانه بازبینی شود.

 

جمع‌بندی

نگهداری دوره‌ای چیلر موضوعی حیاتی است که هم به‌صرفه‌جویی در مصرف انرژی منجر می‌شود و هم احتمال خرابی‌های پرهزینه را به‌حداقل می‌رساند. با اجرای چک‌لیست‌هایی که در این مقاله بررسی کردیم، می‌توانید با آرامش خیال از عملکرد بهینه چیلر خود مطمئن باشید.