در بیمارستان‌ها، کیفیت هوای داخلی یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ سلامت بیماران و کادر درمان است. بر خلاف ساختمان‌های عادی، در مراکز درمانی جریان هوا باید به گونه‌ای طراحی شود که از انتشار آلودگی‌ها و عفونت‌ها جلوگیری کند. برای این منظور، سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی مختلفی دستورالعمل‌هایی ارائه داده‌اند که در میان آن‌ها، استانداردهای انجمن مهندسان تأسیسات آمریکا (ASHRAE) جایگاه ویژه‌ای دارد.
هواسازهای بیمارستانی باید نه‌تنها شرایط دما و رطوبت را کنترل کنند، بلکه فشار مثبت یا منفی، میزان تعویض هوا و فیلتراسیون چندمرحله‌ای را نیز مدیریت نمایند. در این مقاله به بررسی استانداردهای ASHRAE مرتبط با طراحی و عملکرد هواسازهای بیمارستانی می‌پردازیم.
بخش اول: ASHRAE چیست و چرا در بیمارستان‌ها مهم است؟
۱. معرفی ASHRAE
ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers) یک انجمن بین‌المللی است که استانداردها و راهنماهای مربوط به تهویه مطبوع، گرمایش، سرمایش و کیفیت هوا را منتشر می‌کند.
۲. اهمیت در بیمارستان‌ها
کاهش انتشار آلودگی‌های هوازی
جلوگیری از انتقال عفونت بین بیماران و کارکنان
تأمین آسایش حرارتی بیماران
تضمین ایمنی اتاق‌های ایزوله، اتاق عمل و بخش‌های ویژه
بخش دوم: استانداردهای کلیدی ASHRAE برای هواساز بیمارستانی
۱. تعداد تعویض هوا (Air Changes per Hour - ACH)
بر اساس استاندارد ASHRAE 170:
اتاق عمل: حداقل ۲۰ بار تعویض هوا در ساعت
ICU: حداقل ۱۲ بار تعویض هوا در ساعت
اتاق ایزوله بیماران عفونی: حداقل ۱۲ بار تعویض هوا در ساعت
۲. فشار مثبت و منفی
اتاق عمل: فشار مثبت نسبت به راهرو برای جلوگیری از ورود آلودگی
اتاق ایزوله بیماران عفونی: فشار منفی برای جلوگیری از خروج آلودگی به محیط
۳. فیلتراسیون
طبق ASHRAE 170:
پیش‌فیلتر (MERV 8)
فیلتر ثانویه (MERV 14)
در اتاق عمل و ICU: استفاده از فیلتر HEPA با راندمان ۹۹.۹۷٪
۴. کنترل دما و رطوبت
دما در اتاق عمل: بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد
رطوبت نسبی: بین ۲۰ تا ۶۰ درصد برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها
بخش سوم: الزامات طراحی هواساز بیمارستانی بر اساس ASHRAE
هوای ۱۰۰٪ تازه در برخی فضاها: مانند اتاق عمل و بخش عفونی
جریان هوا یک‌طرفه: حرکت از مناطق تمیز به مناطق آلوده
سیستم‌های مستقل برای بخش‌های حساس: جلوگیری از بازگشت هوای آلوده
دریچه‌های برگشت نزدیک به کف در اتاق ایزوله: برای حذف سریع آلودگی
بخش چهارم: مقایسه با استانداردهای دیگر
استانداردهای ASHRAE معمولاً با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) و CDC (مرکز کنترل بیماری آمریکا) هماهنگ هستند. تفاوت اصلی در سطح جزئیات و روش‌های محاسبه است. ASHRAE بیشتر به جنبه‌های مهندسی و طراحی تجهیزات توجه دارد.
بخش پنجم: جزئیات اجرایی پیاده‌سازی استاندارد ASHRAE
۱. طراحی مسیر هوا
جریان هوا باید از فضاهای تمیز به سمت فضاهای آلوده‌تر حرکت کند.
در اتاق‌های ایزوله، خروج هوا باید از نزدیک کف صورت گیرد تا ذرات سنگین به‌سرعت تخلیه شوند.
۲. سیستم فیلتراسیون
استفاده از سه مرحله فیلتراسیون (پیش‌فیلتر، فیلتر متوسط، فیلتر HEPA) الزامی است.
در اتاق عمل، فیلتر HEPA باید نزدیک محل تخلیه هوا نصب شود تا خطر ورود ذرات به اتاق به حداقل برسد.
۳. هوای تازه
در بخش‌های حساس بیمارستان، حداقل ۳۰٪ تا ۱۰۰٪ هوای تازه باید تأمین گردد.
بازچرخش هوا در بخش‌های عفونی کاملاً ممنوع است.
بخش ششم: استاندارد ASHRAE برای بخش‌های مختلف بیمارستان
۱. اتاق عمل
فشار مثبت نسبت به راهرو
حداقل ۲۰ ACH
دمای ۲۰–۲۴ درجه سانتی‌گراد
رطوبت نسبی ۲۰–۶۰٪
فیلتراسیون HEPA
۲. ICU (بخش مراقبت ویژه)
فشار مثبت نسبت به محیط اطراف
حداقل ۱۲ ACH
دمای ۲۱–۲۴ درجه سانتی‌گراد
رطوبت نسبی ۳۰–۶۰٪
۳. اتاق ایزوله بیماران عفونی
فشار منفی نسبت به محیط
حداقل ۱۲ ACH
تخلیه هوا از نزدیک کف
استفاده از HEPA در تخلیه
۴. بخش‌های عمومی بیمارستان
فشار متعادل
حداقل ۶ ACH
تهویه ترکیبی (تازه + بازچرخش)
بخش هفتم: چالش‌های اجرایی در ایران
۱. مصرف بالای انرژی: تأمین ۱۰۰٪ هوای تازه نیازمند چیلر و بویلرهای قوی است.
۲. کمبود فضای تاسیساتی: بسیاری از بیمارستان‌ها فضای کافی برای نصب هواسازهای بزرگ ندارند.
۳. هزینه بالای فیلتر HEPA: تعویض و نگهداری فیلترهای با راندمان بالا پرهزینه است.
4. مشکل نگهداری: کمبود تیم متخصص برای سرویس دوره‌ای هواسازها.
بخش هشتم: راهکارهای پیشنهادی برای پروژه‌های داخلی
استفاده از سیستم‌های ریکاوری انرژی (ERV/HRV) برای کاهش مصرف انرژی.
طراحی هواسازهای هایژنیک ماژولار متناسب با فضای محدود.
استفاده از اینورتر برای کاهش مصرف برق فن‌ها.
اجرای سیستم‌های مانیتورینگ آنلاین فشار و دما جهت کنترل مداوم.
بخش نهم: تجربه‌های عملی از پروژه‌ها
بیمارستان تهران: با جایگزینی هواساز قدیمی با هواساز هایژنیک ASHRAE 170، نرخ عفونت بیمارستانی در ICU تا ۳۰٪ کاهش یافت.
بیمارستان مشهد: استفاده از سیستم ERV باعث کاهش ۲۵٪ هزینه انرژی سالیانه شد.
کلینیک شیراز: با نصب هواساز ماژولار کم‌جا، مشکل نبود فضای موتورخانه حل شد.
بخش دهم: اهمیت مانیتورینگ و کنترل هوشمند
مطابق ASHRAE، هواسازهای بیمارستانی باید مجهز به سیستم‌های هوشمند باشند:
مانیتور فشار مثبت/منفی
سنسور رطوبت و دما
هشدار خودکار در صورت افت راندمان فیلترها
امکان اتصال به BMS بیمارستان
بخش یازدهم: هزینه و مزایای رعایت استاندارد ASHRAE
هزینه‌ها
خرید تجهیزات مدرن
مصرف بیشتر انرژی
نگهداری و تعویض فیلتر
مزایا
کاهش عفونت‌های بیمارستانی
افزایش عمر تجهیزات
صرفه‌جویی بلندمدت در هزینه‌های درمان بیماران
افزایش اعتبار و رتبه‌بندی بیمارستان
بخش دوازدهم: نقش شرکت‌های تخصصی
اجرای استاندارد ASHRAE بدون تجربه و دانش فنی امکان‌پذیر نیست. شرکت فرااکسیژن با سابقه در طراحی و نصب هواسازهای هایژنیک بیمارستانی، خدمات زیر را ارائه می‌دهد:
مشاوره انتخاب هواساز مطابق ASHRAE 170
طراحی سیستم فیلتراسیون چندمرحله‌ای
اجرای سیستم‌های فشار مثبت و منفی
نصب و نگهداری دوره‌ای
برای استعلام قیمت یا دریافت مشاوره تخصصی می‌توانید با شماره 09202720270 تماس بگیرید.
جمع‌بندی
استانداردهای ASHRAE به‌ویژه در سند ASHRAE 170، چارچوبی دقیق برای طراحی و اجرای هواسازهای بیمارستانی ارائه می‌دهند. این استانداردها شامل تعداد تعویض هوا، فشار مثبت یا منفی، دما، رطوبت و فیلتراسیون هستند. اجرای صحیح آن‌ها نه‌تنها از انتشار عفونت‌های هوازی جلوگیری می‌کند، بلکه موجب افزایش کیفیت خدمات درمانی و ایمنی بیماران نیز می‌شود.
شرکت فرااکسیژن با ارائه تجهیزات و خدمات مطابق با ASHRAE، همراهی مطمئن برای پروژه‌های بیمارستانی است.
تحویل سریع
ضمانت اصل بودن کالا
هفت روز هفته و 24 ساعته
